Kỳ họp HĐND là hình thức hoạt động chủ yếu, trực tiếp, tập trung nhất của các đại biểu HĐND để thực hiện chức năng quyết định và giám sát những vấn đề thuộc thẩm quyền của HĐND. Để từng bước nâng cao chất lượng kỳ họp HĐND, công tác chuẩn bị là yếu tố quan trọng, trong đó vai trò tham mưu, phục vụ của Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND (Văn phòng) là một trong những nhân tố quyết định, vì chức năng nhiệm vụ của Văn phòng là giúp Thường trực HĐND xây dựng chương trình, tổ chức phục vụ, đôn đốc các cơ quan chuẩn bị tài liệu phục vụ kỳ họp HĐND, cuộc họp của Thường trực HĐND; giúp Thường trực, các ban HĐND tỉnh xây dựng báo cáo công tác, giúp việc các ban HĐND trong hoạt động thẩm tra, giúp Thường trực HĐND hoàn thiện các nghị quyết của HĐND tỉnh. Phối hợp với các cơ quan trong hoạt động tiếp xúc cử tri; tổng hợp ý kiến, kiến nghị cử tri gửi các cơ quan tổ chức có trách nhiệm xem xét, giải quyết.
Để kỳ họp HĐND tỉnh thực sự có hiệu quả, thiết thực, đảm bảo đúng quy trình, tính pháp lý, trong những năm gần đây Thường trực HĐND tỉnh Vĩnh Phúc đã chủ động chỉ đạo Văn phòng thực hiện tốt công tác tham mưu, giúp việc Thường trực, các Ban HĐND trong công tác chuẩn bị cho kỳ họp HĐND:
Trước hết là phải chủ động trong công tác chuẩn bị nội dung kỳ họp theo luật định, tại kỳ họp cuối năm trước, Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo Văn phòng tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh chương trình xây dựng nghị quyết, chương trình giám sát năm sau trình HĐND tỉnh thông qua. Theo quy định thì trước kỳ họp 40 ngày Thường trực HĐND tỉnh tổ chức hội nghị liên tịch với UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các cơ quan liên quan để thống nhất nội dung chương trình kỳ họp HĐND tỉnh; tuy nhiên, đối với Vĩnh Phúc kỳ họp HĐND tỉnh có nhiều nội dung, ngoài các nội dung theo luật định thì mỗi kỳ họp trung bình UBND tỉnh trình từ 10 chuyên đề trở lên; để các cơ quan, các ban HĐND tỉnh có thời gian chuẩn bị kỹ các nội dung kỳ họp nên trước kỳ họp 2 tháng Văn phòng tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh tổ chức hội nghị liên tịch để thống nhất nội dung, chương trình, thời gian tổ chức kỳ họp đồng thời tại hội nghị này Văn phòng tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh thống nhất phân công trách nhiệm tới từng cơ quan, các ban HĐND tỉnh trong việc chuẩn bị nội dung kỳ họp, ấn định thời gian thực hiện, thời gian gửi tài liệu. Để hội nghị liên tịch thành công bảo đảm các nội dung đều được thống nhất, đặc biệt là các nội dung chuyên đề, Văn phòng giao cho các chuyên viên nghiên cứu từng nội dung theo lĩnh vực được phân công để tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh những nội dung không thuộc thẩm quyền của HĐND tỉnh sẽ được thống nhất không đưa vào chương trình kỳ họp. Đối với các chuyên đề phức tạp giao các chuyên viên có nhiệm vụ tham gia ngay từ khi xây dựng báo cáo, đề án để tham mưu cho Thường trực, các ban HĐND tỉnh. Các tài liệu trình kỳ họp đều được Thường trực HĐND chỉ đạo Văn phòng có văn bản hướng dẫn để các cơ quan thực hiện theo đúng quy trình luật định, định kỳ hàng tuần kiểm điểm tiến độ chuẩn bị, đôn đốc các cơ quan gửi văn bản trình kỳ họp qua Văn phòng để gửi các đại biểu HĐND tỉnh đúng thời gian quy định.
Trước kỳ họp 30 ngày, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng tham mưu xây dựng kế hoạch tiếp xúc cử tri; kế hoạch họp Tổ đại biểu HĐND tỉnh, phân công lãnh đạo Văn phòng, chuyên viên dự các buổi tiếp xúc cử tri, các buổi họp Tổ đại biểu HĐND tỉnh, mỗi một Tổ đại biểu HĐND tỉnh tiếp xúc cử tri ít nhất 2 điểm, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng xây dựng đề cương hướng dẫn cụ thể giúp các đại biểu tiếp xúc cử tri, trong đó dành thời lượng thích hợp để cử tri phát biểu. Sau các cuộc tiếp xúc cử tri, tiến hành họp Tổ, các Tổ đại biểu HĐND tỉnh đều phải tổng hợp các ý kiến gửi Thường trực HĐND tỉnh, Thường trực giao Văn phòng phân loại tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri chuyển đến UBND tỉnh và đề nghị UBND tỉnh có báo cáo kết quả giải quyết tại kỳ họp để các đại biểu và cử tri trong tỉnh được biết. Các ý kiến thảo luận tại các Tổ được Văn phòng tổng hợp gửi các đại biểu HĐND tỉnh biết và tại kỳ họp đại biểu chỉ thảo luận những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau, như vậy rút ngắn được thời gian tổ chức kỳ họp nhưng nội dung kỳ họp vẫn bảo đảm, chất lượng kỳ họp được nâng lên.
Việc thực hiện nhiệm vụ tham mưu, giúp việc các ban HĐND tỉnh trong hoạt động thẩm tra: trên cơ sở thống nhất nội dung kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng tham mưu xây dựng kế hoạch điều hòa phối hợp để các Ban tiến hành thẩm tra các báo cáo, tờ trình, dự thảo nghị quyết trình kỳ họp; đồng thời phân công chuyên viên nghiên cứu các chuyên đề và đưa ra ý kiến của Văn phòng về nội dung thẩm tra, chuẩn bị các tài liệu cần thiết để làm cơ sở giúp các Ban tiến hành thẩm tra; kết thúc các buổi thẩm tra Văn phòng có nhiệm vụ tổng hợp các ý kiến của đại biểu, xây dựng dự thảo báo cáo thẩm tra tham mưu cho các ban HĐND tỉnh quyết định. Với quan điểm báo cáo thẩm tra phải thể hiện rõ quan điểm, chính kiến của các ban, nêu rõ những vấn đề còn có ý kiến khác nhau, cung cấp thông tin về cơ sở pháp lý và thực tiễn để đại biểu HĐND tỉnh thảo luận, quyết định.
Trên cơ sở kết quả thảo luận Tổ đại biểu HĐND tỉnh trước kỳ họp, kết quả các cuộc thẩm tra của các ban HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng tổng hợp những vấn đề còn có ý kiến khác nhau giữa các Tổ đại biểu HĐND và các ban HĐND với cơ quan trình để Thường trực HĐND tỉnh báo cáo Đảng Đoàn HĐND tỉnh và hướng dẫn để đại biểu thảo luận tại kỳ họp.
Để hoạt động chất vấn thực sự có hiệu quả Thường trực HĐND tỉnh giao cho Văn phòng tổng hợp lại những vấn đề mà cử tri bức xúc qua các cuộc tiếp xúc cử tri, tiếp dân, hoạt động giám sát, phân công các ban HĐND chuẩn bị mỗi Ban từ 3- câu hỏi chất vấn, Văn phòng tổng hợp báo cáo Thường trực HĐND tỉnh để lựa chọn nội dung chất vấn báo cáo Đảng Đoàn HĐND tỉnh cho ý kiến chỉ đạo và chuyển đến UBND tỉnh để chuẩn bị trả lời chất vấn tại kỳ họp. Đồng thời yêu cầu các Sở, ngành có báo cáo bằng văn bản về kết quả thực hiện lời hứa tại phiên chất vấn kỳ họp trước để HĐND và cử tri theo dõi, giám sát.
Trước 7 ngày khai mạc kỳ họp, Văn phòng tham mưu nội dung tổ chức hội nghị Đảng Đoàn HĐND tỉnh để Đảng Đoàn cho ý kiến chỉ đạo nội dung, chương trình điều hành kỳ họp, những nội dung còn có ý kiến khác nhau chưa thống nhất giữa cơ quan trình và các ban HĐND tỉnh, thống nhất nội dung chất vấn tại kỳ họp và rà soát chỉnh lý dự thảo nghị quyết HĐND tỉnh trình kỳ họp tạo sự thống nhất cao để Đảng Đoàn HĐND tỉnh lãnh đạo thành công kỳ họp.
Chỉ đạo Văn phòng phối hợp với các cơ quan tuyên truyền về kỳ họp HĐND, toàn bộ nội dung, chương trình kỳ họp được thông báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng của tỉnh để cử tri được biết, theo dõi. Đặc biệt trong những kỳ họp gần đây Thường trực HĐND tỉnh đã thực hiện lấy ý kiến nhân dân vào các nội dung chuyên đề trình kỳ họp thông qua Cổng Thông tin giao tiếp điện tử của tỉnh, sau đó giao cho Văn phòng phối hợp với Văn phòng UBND tỉnh tổng hợp gửi các đại biểu HĐND tỉnh để thảo luận; tổ chức truyền hình trực tiếp toàn bộ thời gian diễn ra kỳ họp; đăng nội dung các nghị quyết của HĐND tỉnh sau kỳ họp trên các số báo của tỉnh và trên Website của tỉnh để nhân dân được biết thực hiện và giám sát.
Công tác phục vụ cho kỳ họp: Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng chuẩn bị tốt cả về nội dung, các điều kiện vật chất, kỹ thuật, bảo đảm an ninh trật tự, y tế, đón tiếp đại biểu, thông tin tuyên truyền, thực hiện chế độ cho đại biểu trong thời gian diễn ra kỳ họp, tạo điều kiện thuận lợi nhất để các đại biểu hoạt động góp phần cho thành công của kỳ họp HĐND tỉnh.
Tuy nhiên, với vai trò Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng, điều hòa phối hợp với các ban HĐND tỉnh trong công tác chuẩn bị kỳ họp HĐND vẫn còn những tồn tại cơ bản là:
Trong công tác chỉ đạo Văn phòng tham mưu nội dung các kỳ họp tuy đã có sự thống nhất cao giữa Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ tỉnh song vẫn còn một số nội dung bổ sung vào các kỳ họp gấp về thời gian; biết rằng đó là những nội dung cần thiết phải thông qua HĐND tỉnh quyết định cho sự phát triển KT - XH của tỉnh; song sẽ là công việc gây khó khăn cho Văn phòng, các ban HĐND tỉnh trong công tác chuẩn bị các tài liệu cho đại biểu và hoạt động thẩm tra để đảm bảo đúng quy định của luật.
Trước mỗi kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh đều chủ động chỉ đạo Văn phòng xây dựng kế hoạch và hướng dẫn các Tổ đại biểu HĐND tỉnh họp Tổ, song chất lượng họp Tổ của các Tổ đại biểu HĐND trước kỳ họp còn rất hạn chế chưa có nhiều đóng góp cho hoạt động kỳ họp HĐND; trách nhiệm của Tổ đại biểu HĐND, đại biểu HĐND tỉnh còn hạn chế, còn nể nang, né tránh, ngại va chạm, vì vậy việc đăng ký chất vấn, thảo luận còn ít, chất vấn còn chung chung chưa cụ thể, truy đến cùng.
Một số đại biểu là thành viên các ban HĐND trong công tác chuẩn bị nội dung kỳ họp chưa thực sự quan tâm, có những cuộc thẩm tra của các Ban thành viên vắng nhiều, Văn phòng lại phải thêm một bước là xin ý kiến các đồng chí thành viên Ban vắng mặt vào dự thảo báo cáo thẩm tra của Ban như vậy ảnh hưởng rất nhiều đến thời gian hoàn thiện báo cáo.
Qua quá trình chỉ đạo Văn phòng chuẩn bị kỳ họp HĐND, Thường trực HĐND tỉnh Vĩnh Phúc rút ra một số kinh nghiệm sau:
Một là, phải khẳng định rằng công tác chuẩn bị cho mỗi kỳ họp HĐND nếu được thực hiện chu đáo, kỹ lưỡng là yếu tố quyết định cho sự thành công của kỳ họp, quyết định đến việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND.
Hai là, trong chỉ đạo điều hành công tác chuẩn bị kỳ họp HĐND, Thường trực HĐND phải thể hiện sự tập trung thống nhất cao, phối hợp chặt chẽ với UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và các cơ quan liên quan, thường xuyên đôn đốc kiểm tra các ban HĐND, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh trong việc thực hiện những nội dung chuẩn bị kỳ họp được phân công.
Ba là, sớm chỉ đạo Văn phòng tham mưu tổ chức cuộc họp liên tịch với UBND, Ủy ban MTTQ, các ban HĐND và các cơ quan liên quan để thống nhất nội dung, thời gian kỳ họp, phân công trách nhiệm các cơ quan chuẩn bị nội dung với những yêu cầu đặt ra theo đúng luật định. Chỉ đạo Văn phòng giao cho các chuyên viên tham mưu cho các ban HĐND tỉnh phối hợp với các cơ quan trong quá trình chuẩn bị các nội dung nhất là các nội dung chuyên đề để giúp cho các ban có đầy đủ thông tin phục vụ công tác thẩm tra; báo cáo thẩm tra của các ban HĐND tỉnh phải thể hiện rõ được những căn cứ pháp lý và thực tiễn của chuyên đề, nêu được những vấn đề còn có ý kiến khác nhau, những vấn đề cần giải trình làm rõ để cung cấp cho đại biểu HĐND có căn cứ pháp lý và thực tiễn để thực hiện chức năng quyết định. Kiên quyết không đưa vào kỳ họp những nội dung chuyên đề chuẩn bị chưa kỹ chưa có đủ căn cứ để HĐND quyết định và những chuyên đề không thuộc thẩm quyền HĐND tỉnh để bảo đảm nghị quyết HĐND tỉnh khi ban hành không trái với pháp luật, phù hợp với lòng dân và đi vào cuộc sống.
Bốn là, qua kết quả họp Tổ trước kỳ họp, báo cáo thẩm tra của các ban, kết quả nghiên cứu của Văn phòng, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo Văn phòng tổng hợp những vấn đề còn ý kiến khác nhau giữa cơ quan trình và Thường trực HĐND, các ban HĐND và đại biểu HĐND, nêu rõ lý do, quan điểm chỉnh sửa để cung cấp cho đại biểu thảo luận thống nhất trước khi thông qua nghị quyết HĐND.